ڕەنگە شتێکی نامۆ بێت بۆ مرۆڤ کە مامەڵەیەکی لەم شێوەیە لەگەڵ خودا بکات بەجۆرێک کە خۆی لە ترازووی خودادا ببینێت. مەخابن! ئەم بابەتە هێندە نامۆیە مرۆڤ تا ئێستاش خودا بە قامچی بەدەست دەناسێت تا ئێستاش وا دەزانێ خودا هەر خەریکی دۆزەخ گەرمکردنە یان ئەوەی هەمیشە دەفتەری پێڕست و هەژماردنی لە دەستە و وەک: مامۆستایەکی تووندی بیرکاری خەریکی پلەبەندی و نمرە دانان و هەڵە دۆزینەوەیە لەم بوونەوەرەی...!
ئەم دیوە زیاتر سەرنجی لەسەر ئەوەیە ڕۆژوو بە چی دەشکێت؟ کێ دەتوانێت ڕۆژوو نەگرێت و کێ دەتوانێ ڕۆژوو بگرێت؟، زانایانی پێشین زۆر شەنوکەوی ئەو دیوەیان کردووە. چەندین ڕایان هەیە لەسەر دیوە فیقهییەکەی ڕەمەزان. بۆ نمونە بابەتی ئایا کەسێک لەسەرفەردایە دەتوانێت بەڕۆژوو نەبێت؟ لە کاتێکدا خودا بە دەقی ئایەت مۆڵەتی داوە
بێگومان جوانترین دیمەن کە مرۆڤی باوەردار تووشی دەبێ ئەم دیمەنە ناوازەیە کە بەکڕووزانەوە و لاڵانەوە لە دەرگەی قاپی ڕەحمەتی پەروەرێن گۆڕانی ناوەکی بۆ دروست دەبێ.! لەڕاستیدا دۆخی گرنگی ژیانی حزووریانە لەژێر سێبەری گریانی پڕ لە دەرد و داخ و پارانەوە و نزای بە کوڵی ئیماندار؛ دەبێتە هۆکاری ئاوڕدانەوەیەکی بەتاسەوە لەلایەن پەروەرێنی بێهاوتا، هاوکات لەگەڵ ئەوەشدا چاوەڕوانی هەنگاوەکانی بەندەی خۆی دەبێ تا بەو پەڕی ڕێز و خۆشەویستی بەرەوڕوویی بێت، ئاخۆ مرۆڤی باوەردار چەندە گەورەیە کە خوای گەورە و دڵۆڤان دڵخوازی لێخۆشبوونی بەندەکەیەتی، بەدڵنیاییەوە ئەم هەموو ڕێز و خۆشەویستییە واتای شەرەف و شکۆی مرۆڤە لای خوای گەورە.!
لەوکاتەوە خوای ئافەریدگار مرۆڤی ئافراند و مرۆڤایەتی بەدی هێناو، وزەوی و ژینگەی پێ ئاوەدان کردوو پێی ڕازاندەوە، ئەوپەڕی ڕێزی لێنا و هەواڵی حوڕمەت و گەورەی بەگشت گۆی زەوی گەیاند.
چند سال پیش، دانشگاه کالیفرنیای آمریکا اعلام نمود که به حلقهی گمشدهی میان انسان و میمون رسیده و شواهد مادی دال بر تکامل انسان از میمون در دست دارد.
یەکەم جار کە گوێبیستی ئەم ئایەتە بووم بەپێی ماناکەی بیرم لە مووسا دەکردەوە. تەنیا شتێک کە دەهاتە خەیاڵم، دیمەنی دیداری مووسا و دارێک بوو کە دەنگێکی لێدەهات.