کردستان و محدودیّتهای دموکراسی و پلورالیسم
عبدالقادر نیازی
( بحثی در مورد مراسم تاجِ زرّین در بانە)
همانقدر که حقوق فرهنگی و دینی، بیش و پیش از آنکە در پی حقِّ برابربودن باشند، در پی حقِّ متفاوت بودن اند، همانقدر نیز بە رسمیت نشناختن و نفی و انکار و تلاش برای حذف تفاوتهای فرهنگی و دینی، بە بهانۀ گسترش سکولاریسم و روشنفکری و آزادی و مدرنیتە در یک جامعە، حکایت از نوعی فندامنتالیسم فرهنگی و یا بنیادگرایی و تحجُّر دارد کە متاسفانە در کوردستان بە وفور مشاهدە میشود. تقاضا برای متفاوت بودنِ فرهنگی و دینی بدون آنکە بە ساختارهای ملّیِ یک ملت خدشەای وارد کند چیزی نیست کە آن را در تقابل یا تضاد با اعمال و اهداف و آرمانهای موجود در یک جامعە قرار داد، بلکە باید آن را بعنوان نمودی از پویایی فرهنگی محسوب کرد کە دموکراسی و کثرت گرایی را از بالقوّگی بە ممکن بودگی، شَوَندگی و بالفعلگی نزدیک میکند. درست است کە تمامی جریانات دینی در کوردستان، بە واسطۀ ضعف عملکرد در ابعاد متودیک و معرفت شناختی و هستی شناختی قابل انتقادهای وارد و موجّهی هستند امّا، بی حُرمتی به حجاب به این بهانه و بە بهانەهای سکولاریسم و مدرنیسم و حفظ بنیانهای ناسیونالیسم کوردی، چیزی نیست جز ژست تُهی یا پُز روشنفکرانە. اخیراً در شهر بانە مراسمی تحت عنوان تاجِ زرّین با شرکت هفتصد نفر از بانوان مُحَجّبە برگزار شد امّا طوری مورد حملە و انتقاد عدەای روشنفکرنما و گروههای دیگر قرار گرفت کە امکان امید بە هرگونە پلورالیسم و دموکراسی در کوردستان را از میان برمیدارد. آنطور کە تری ایگلتون میگوید: در چنین وضعیّتی کە گروهی بە بهانە روشنفکری و مدرنیسم و آزادی و دموکراسی، حقوق و تفاوتهای فرهنگی و دینی دیگران را مورد هجمە قرار میدهند، جز امید به توهُمِ خوشبینی، از چیز دیگری نمیتوان سخن گفت. روشنفکرنماها در کوردستان، با انگ زنی و برچسبهایی چون وابستە بودن این تجمُّع هفتصدنفری بە گروههای بنیادگرا و افراطی، اسلام سیاسی، ناهمخوانی پوشش این بانوان با هویّت و لباس اصیل کوردی و ناسیونالیسم و…، بیش و پیش از آنکە دغدغةمندی برای پلورالیسم و دموکراسی و آزادی باشد در پی القای خود اَبَر دال پنداری بر جامعە کوردستان است و همچنان در توهُّم تعیین تکلیف برای آیندە تمامی اقشار جامعە، غافل از اینکە میان ایدالیسمِ برخاستە از دین و آرمانخواهیهای مدرن مانند ملّت و دموکراسی و پلورالیسم و فرهنگ و حتی سکولاریسم و ناسیونالیسم، قلمرو وسیعی قرار دارد کە تنها متعلّق بە سوژە است(تورِن). بە گفتە تورن، با اینکە سوژە در هر نوعش بە قلمرو جامعە پای می نهد امّا، هرگز نە در تقابل با جامعە و دموکراسی و کثرت گرایی ست و نە درصدد فروکاست جامعە بە خود. بنابراین ضرورتِ خوانشِ درست، منطقی و عقلانیِ تجمُّع بانوان مُحَجّبە در بانە و هر تجمُّع فرهنگی دیگر ولو غیر دینی، مشروط بە اینکە موجب اتّهام و افترا و تزلزل بنیانهای فرهنگی جامعە نباشد و بە تخاصم اجتماعی در هیچ حوزەای منجر نگردد، بیشتر احساس میشود. از طرفی دیگر، مبانی فرهنگی مطالعات بدن این اجازە را بە هیچکس نمیدهد کە در مورد بدنِ دیگران بە قضاوت بنشیند. اگر عدم رعایت حجاب برای بانوانی کە معتقد یا پایبند بە آن نیستند، جزو حقوق فردی، امورات شخصی و سوژگی آنانست، قاعدتاً رعایت حجاب و پوشش دینی نیز برای ان هفتصد بانو و دیگر معتقدان بە حجاب شرعی نیز که حقّی ست مُسلّم، ضمن اینکه بە هیچ وجە خارج از قاعدە آزادی قرار نمیگیرد، بلکه تقلیل دادن حجاب به مفادّ احزاب و گروههای افراطی نیز، حماقت محض است. همچنانکه تقلیل دادنِ آرمانها و ایدآلیسمِ یک ملّت به منافعِ حزبی. خارج از این نگرش، هرگونە انگ و اتّهام زنی در لفّافە روشنفکری و مدرنیسم و آزادی و سکولاریسم و حتّی ناسیونالیسم، چیزی نیست جز حرف مُفت و لفّاظیهای بی نتیجه(هری فرانکفورت). تهمت، افترا، انگ زنی و نسبت دادن سوژەهای دگراندیش بە گفتمانهایی که مورد پسند ما نیستند، چیزی نیست جز میل بە جبرانِ فقدانی کە در سوژگیِ خود اتّهام زنندگان قرار دارد. از نظر تورن مدرنیسم نە درصدد حذف دین و مناسک دینی از یک جامعە و یک کاسەکردن تمامی تفاوتهای فرهنگی، دینی، سیاسی و اجتماعی بە بهانە مدرنیسم و سکولاریسم بلکە، معطوف بە انسانیّت خودِ سوژەست و سوژە را در جایگاەِ آفرینندەی امکانهای منتهی بە رخداد بازآفرینی میکند کە در نهایت بە استقرار پلورالیسم مقدّم بر دموکراسی میانجامد(بدیو). از این منظر، انگ زنی و تلاش برای حذف تفاوتهای دینی و فرهنگی و سیاسی کە در تقابل با جامعە نیست، نە تنها امری ناعقلانی کە ناشی از ناپختگی فرهنگی و میل بە انزوا و اختگی اندیشە نیز هست.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟