آیا رهن ساختمان مسکونی خلاف شرع است؟

آیا رهن ساختمان مسکونی خلاف شرع است؟

پاسخ:
« رهن ساختمان» شرعا حرام است.

اولاً ماهیت این رهن با رهن شرعی کاملا متفاوت است، لذا این عقد داخل هیچ یک از ابواب فقهی، رهن، اجاره، اعاره، سلم، ودیعه، هبه، هدیه، صدقه و….‌نمی‌باشد.
و تنها بابی که آنرا در بر می‌گیرد همان مقوله قرض یعنی(تملیک الشئ علی أن یرد بدله) است. زیرا فرد کرایه نشین بابت سکونت یکسال مثلا مبلغ ده میلیون تومان را به صاحب خانه پرداخت و هنگام تخلیه بدل همان ده میلیون را پس می‌گیرد، این عمل در واقع جز قرض معنی دیگری ندارد. لذا باید حکم این رهن را در لابلای احکام قرض جویا شویم. اکنون با توجه به حدیث شریف (کل قرض جر منفعه فهو ربا) یکی از احکام قرض صحیح این است که جز إرفاق و إعانه مقترض نباید هیچ سود دیگری عائد فرد مقرض گردد، و إلا داخل ربا القرض شده و حرام است، همچنانکه در این رهن سوای پس گرفتن پول، سود سکونت یک سال نیز ملاحظه گردیده، و حتی اگر مقرض به مقترض بگوید باید این قرض را در شهر دیگری به من پرداخت کنی شرعا ربا و حرام است.(تحفه،ج ۵ ص ۴۶،۴۷ مغنی المحتاج ،ج،ص۱۱۹.)
توضیح اینکه در باب ربا دو نوع زیادی گرفتن وجود دارد، یکی حقیقی، مثل اینکه بابت ده میلیون سیزده میلیون پس بگیریم .
دوم، حکمی مثل اینکه بابت ده میلیون همان ده میلیون را پس گرفته، اما در عین حال سود دیگری از قبیل سکونت یک سال که مثلا ارزش سه میلیون تومان را دارد مد نظر قرار بدهیم، پس در واقع سیزده میلیون را بابت ده میلیون پس گرفتەایم، لذا رهن ساختمان، داخل ربا القرض و حرام است.
ثانیا، متاسفانه با رواج رهن، حکم شرعی اجاره به باد فراموشی سپرده شده، و این بدعت حرام جای آنرا اشغال کرده است.
ثالثا، پول هنگفت رهن، قشرکم درآمد و ضعیف جامعه را بنحوی تحت فشار قرار داده که حتی برای سکونت در؛حاشیه شهر و اماکن فاقد امکانات هم مشکل دارند.
رابعا، علمای معاصر و بزرگان دین با توجه به مفاسد ناشی از رهن، آنرا باطل و حرام دانسته اند.
والسلام
تهیه و تنظیم؛ ماموستا جعفر پروین